HISTORIA

SZKOŁY PODSTAWOWEJ

W WOLI SKARBKOWEJ

 

Szkoła Podstawowa w Woli Skarbkowej powstała na przełomie 1902 /1903 roku, w czasach, kiedy Polski nie było na mapach Europy i świata, a zaborcy pragnęli, aby Polacy przestali używać swego języka, zapomnieli o własnej kulturze, historii i nigdy więcej nie podjęli walki o niepodległość.

            Choć zajęcia w nowej szkole odbywały się w języku rosyjskim, to w 1906 roku uczono się języka polskiego w wymiarze dwóch godzin tygodniowo. Nauka w szkole elementarnej trwała tylko dwa lata, lekcje prowadzono tylko w okresie jesienno – zimowym, przerywano je na czas trwania prac polowych. Pierwszym nauczycielem został Józef Markowski. Był to człowiek ambitny, szlachetny, odważny, udzielający się w pracy kulturalno – oświatowej na rzecz swojej „małej Ojczyzny”. Zorganizował OSP w Woli Skarbkowej, Koło Młodzieży, prowadził poletka doświadczalne. Jego działalność na stałe wpisała się w karty historii szkoły i środowiska. Będąc żarliwym patriotą, w roku 1919 wstępuje do Legionów. Niestety, w wyniku nieuleczalnej choroby, umiera na samym początku swej wojskowej służby. Osobowość oraz pełna poświęcenia dla Ojczyzny działalność Józefa Markowskiego budziła wśród współczesnych podziw i nadzieję na lepsze jutro, była wysoko oceniana przez potomnych. Na myśl przychodzą słowa Mazurka Dąbrowskiego: „Jeszcze Polska nie umarła, kiedy my żyjemy...”, kiedy troszczą się o Nią tak wybitne jednostki, jak pierwszy pedagog naszej szkoły.

            Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Szkołę Powszechną w Woli Skarbkowej otwarto ponownie jesienią 1920 roku. Była to placówka I stopnia – 2 klasowa, 4 oddziałowa, realizująca program klas I – IV. Obwód szkolny obejmował Wolę Skarbkową, Bartłomiejowice, Józefin, Kopaninę, Lekarzewice, Krotoszyn, Konary, Ozdobę, Zagajewice. Miejsce nauczyciela zajął pan Kiebke. Zajęcia odbywały się zarówno w budynku szkoły, jak i w pomieszczeniu wynajętym przez mieszkankę Kopaniny – Franciszkę Klawczyńską.

            Franciszek Beciński – poeta naszego regionu – pisał:

„(...) Człowiek prosty po przeszło wiekowej niewoli licznych pokoleń – zatęsknił za własną, wolną Ojczyzną. Utrudzony oracz zrozumiał, że tylko droga świetlista, własnym wysiłkiem zbudowana, może prowadzić w lepsze, upragnione jutro!”.

Tygodniowy plan zajęć obejmował następujące przedmioty: język polski, rachunki, gimnastykę, przyrodę, historię, religię. Placówką kierowała Aleksandra Tarzyńska – dobra, lecz surowa i wymagająca nauczycielka, do dziś z rozrzewnieniem wspominana przez byłych uczniów. Wspólnie z Janem Kowalskim przygotowywała występy artystyczne dla okolicznej ludności przy udziale dzieci szkolnych, młodzieży zrzeszonej w OSP oraz w żeńskim Katolickim Kole Młodzieżowym. Popularne były wtedy wspólne wieczorki towarzyskie, dyskusje, kursy robótek ręcznych.

            Kadrę nauczycielską szkoły stanowiło zwykle dwóch lub trzech pedagogów. W okresie międzywojennym pracowali w Woli Skarbkowej: pan Włodarski, Mirosław Charko, Lidia Szrade, Stanisław Jankowski, a funkcję kierownika pełnił Franciszek Wroński. W owym czasie do szkoły uczęszczało około 130 dzieci. Na przełomie 1934 i 1935 roku podjęto decyzję dotyczącą pierwszej rozbudowy szkoły, budynek wzbogacił się o jedną salę lekcyjną. Tuż przed wybuchem II wojny światowej szkoła w Woli Skarbkowej zorganizowała tzw. kursy przedpoborowe dla młodzieży, która w przyspieszonym tempie opanowała materiał  VI i VII klasy.

            „A potem kraju runęło niebo, tłumy obdarte z serca i z ciała, i dymił ogniem każdy kęs chleba, i śmierć się stała”.

3 września 1939 roku z powodu wybuchu wojny szkoła została zamknięta. W czasie okupacji Niemcy zniszczyli pomoce naukowe, bibliotekę i wszystkie akta szkolne. Czynna była tylko szkoła niemiecka, do której polskie dzieci nie miały prawa uczęszczać.

        Rok 1945 przyniósł pogrom niemieckim najeźdźcom, kraj był znowu wolny. 11 lutego 1945 roku szkoła ponownie otworzyła swoje podwoje. Brakowało umeblowania, pomocy naukowych, podręczników dla 147 uczniów, lecz mimo tych niedogodności szkoła funkcjonowała dzięki inicjatywie Franciszka Wrońskiego i pomocy mieszkańców. Już dzień później ukonstytuowała się tzw. Opieka Szkolna (odpowiednik Rady Szkoły), w skład której weszli Jan Lewandowski, Wacław Danielak, Leon Dąbek. Zastąpiło ją wkrótce Koło Opieki Rodzicielskiej, mające służyć szkole wszelką pomocą. W tym czasie powstała także spółdzielnia uczniowska „Zgoda” prowadzona przez samych wychowanków.

W roku 1947 funkcję dyrektora szkoły obejmuje Władysław Dziennik, pracę podejmuje także nauczyciel Jan Lewandowski. Budynek szkolny oraz podwórko zostają ogrodzone. W roku szkolnym 1948/49 po raz pierwszy utworzono klasę piątą, jako programowo najwyższą. Działały także kursy Oświaty Dorosłych, których absolwenci zajmowali różne ważne stanowiska, kontynuowali dalej naukę. Od roku 1949 placówka uzyskała trzeci etat – zatrudniono nauczyciela Romana Dadzibóga, zastąpionego później przez Amalię Kołodziejską i Władysława Okrasińskiego. Wkrótce utworzono klasę szóstą i siódmą. Stanowisko kierownika objął wówczas Aleksy Kiprenko. Szkoła wzbogaciła się o telefon i radio. W roku 1951 kierownikiem placówki zostaje Julian Nadworniański. Ze względu na pogorszenie się stanu budynku szkolnego w 1952 roku przeprowadzono remont dachu dzięki ówczesnemu Komitetowi Rodzicielskiemu i młodzieży, która włączyła się w gromadzenie funduszy na ten cel.

     W roku szkolnym 1952/53 zwiększyła się do czterech liczba etatów nauczycielskich. Dla zapewnienia lepszych warunków lokalowych pozyskano czwartą izbę lekcyjną, łącząc kancelarię i korytarz. Życiorysy ówczesnych nauczycieli przypominają losy tytułowej „Siłaczki”. Jedna z nauczycielek – Teresa Krysiak – codziennie, bez względu na porę roku, pokonywała pieszo drogę do domu swej matki, mieszkającej w Pilichowie. Inny pedagog przez kilka miesięcy nocował w korytarzu szkolnym.

Rok 1953 przynosi zmianę kierownika placówki, zostaje nim Jan Lewandowski. Praca nauczycieli nie ograniczała się tylko do nauczania, czynnie włączali się w życie społeczne. Pobudzali wychowanków do rozwijania własnych zainteresowań, pasji archeologicznej, o czym świadczy list z roku 1960, mówiący o ciekawym znalezisku, mającym około 5000 lat. W roku 1964 dyrektor Jan Lewandowski wraz z Komitetem Rodzicielskim doprowadził do remontu kapitalnego budynku szkoły, gdyż dalsze jego użytkowanie groziło katastrofą budowlaną. Prace trwały od lipca do października tegoż roku, nauka odbywała się w izbach wynajętych u miejscowych rolników. W owym czasie utworzono w Woli Skarbkowej klasę ósmą. Zajęcia przebiegały w systemie klas łączonych, rozdzielnymi były klasy pierwsza i ósma. Jednak w połowie lat 70-tych obniżono stopień organizacyjny placówki, przenosząc klasę siódmą i ósmą do Osięcin. W Woli Skarbkowej pozostało wówczas 97 uczniów. W kronice szkolnej odnotowano, że wychowankowie pomagali przy budowie Domu Strażaka oraz drogi Osięciny - Wola Skarbkowa. Ważnym wydarzeniem był pierwszy kurs autobusu PKS na trasie Radziejów – Dobre – Wola Skarbkowa, nasza szkoła znalazła się „bliżej świata”. W roku szkolnym 1981/82 do Woli powróciła klasa siódma i ósma. Stało się to możliwe dzięki decyzji Zarządu OSP, udostępnił on jedno pomieszczenie w Domu Strażaka, które zaadaptowano na salę lekcyjną. Mimo to warunki lokalowe były bardzo trudne, należało rozbudować szkołę. 29. XI. 1982 roku ukonstytuował się społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły, którego członkowie aktywnie włączyli się w działania prowadzące do powiększenia placówki. Pracami kierował z wielkim zaangażowaniem dyrektor szkoły – Jan Lewandowski. Swoją pomoc okazywali także: Gminny Dyrektor Szkół – Roman Falgowski, Naczelnik Gminy – Ryszard Kurdupski oraz prezes G. S. – Karol Pawlak.   26. V. 1983 roku uroczyście wkopano kamień węgielny pod rozbudowę. Nadszedł uroczysty moment – 21. I. 1984 roku oddano szkołę do użytku. W tym samym czasie odchodzi na emeryturę wieloletni dyrektor szkoły w Woli Skarbkowej – Jan Lewandowski, który z wielkim poświęceniem kierował placówką i pracował z młodzieżą.

            W roku 1984 funkcję dyrektora szkoły objęła Krystyna Kempska, nauczycielka, dla której placówka w Woli Skarbkowej była pierwszym i jedynym miejscem pracy. Od 1994 roku nasza szkoła, tak jak inne placówki tego typu, została przejęta przez władze samorządowe. Trzy lata później, staraniem Rady Gminy z jej przewodniczącym Januszem Zarembą i wójtem – Jerzym Izydorskim, budynek szkoły wyremontowano i częściowo rozbudowano: zmieniono pokrycie dachowe, wybudowano ekologiczną kotłownię olejową, sanitariaty, odnowiono elewację. Dzięki temu znacznie poprawiły się warunki nauki i pracy. 21. V. 1998 roku Szkole Podstawowej w Woli Skarbkowej nadano imię Józefa hr. Skarbka, człowieka wielkiego serca i umysłu, który prawie cały swój majątek podarował społeczeństwu Osięcin, Woli Skarbkowej, Bartłomiejowic, Samszyc.

            Wkrótce liczba uczniów naszej placówki powiększa się w związku z likwidacją szkoły w Konarach, zasięgiem swym obejmuje dodatkowo Lekarzewice, Konary, Osłonki, Zblęg. W roku szkolnym 1999/2000 opuścił szkołę pierwszy rocznik uczniów, który po klasie VI podjął naukę w gimnazjum. W tymże czasie na emeryturę odeszła pani dyrektor, nauczycielka, wychowawczyni wielu pokoleń – Krystyna Kempska, która całe swoje życie osobiste i zawodowe związała z Wolą Skarbkową.

            W roku szkolnym 2000/2001 obowiązki dyrektora szkoły Zarząd Gmin,  powierza Elżbiecie Maliszewskiej, która z wielką energią i zaangażowaniem kieruje nasza placówką, wychowując młode pokolenia. Zmienia się w tym czasie wygląd szkoły. Sala „przejściowa” zostaje zaadaptowana na szatnię, każda klasa ma swoje miejsce, aby wygodnie przebrać się. Do dawnego pomieszczenia kuchennego przeniesiono bibliotekę szkolną, zyskując w ten sposób miejsce na przechowywanie pomocy naukowych. Pokryto terakotą podłogę korytarza, co wpłynęło korzystnie na wygląd holu. Piękne oblicze zyskały także sale lekcyjne, założono w nich panele podłogowe, wymalowano ściany, okna ozdobiły nowe karnisze i firanki, wyremontowano meble, pojawiły się korkowe tablice ogłoszeń. Wszystkie te prace były możliwe dzięki funduszom Rady Rodziców oraz Urzędu Gminy, a także pracy i zaangażowaniu pani dyrektor, wychowawców, rodziców. Szkoła wzbogaciła się także w tym okresie o sprzęt komputerowy. Dzięki staraniom pani Elżbiety Maliszewskiej, która pozyskała środki z Agencji Restrukturyzacji Rolnictwa, organizując szkolenia dla mieszkańców wsi, było możliwe dokupienie sześciu komputerów i stworzenie sali komputerowej. Wokół budynku szkolnego pojawiły się chodnik, powstał także wybrukowany parking rowerowy. Rok szkolny 2002/2003 rozpoczęto wyjątkowo uroczyście, bowiem za parę dni – 7 września odbędą się obchody 100 – lecia placówki w Woli Skarbkowej i nadania jej sztandaru.

            Reasumując, należy stwierdzić, że 100 – letnie dzieje szkoły w Woli Skarbkowej są wymowną kartą dążeń tutejszych mieszkańców, rozumiejących potrzebę nauki, która pozwoliłaby przyszłym pokoleniom osiągnąć więcej, żyć lepiej i godniej. Są także świadectwa ciągłości rozwoju kultury naszego regionu wpisanym w ogólnokrajowy dorobek wielu żyjących i nieżyjących już ludzi: nauczycieli, mieszkańców, działaczy społecznych i samorządowych, twórców oraz ludzi wielkiego serca, których praca złożyła się na 100 – letnią, chlubną tradycję tej placówki oświatowej.

            Życzymy sobie, aby nasza szkoła trwała dalej, służąc następnym pokoleniom, a niosąc „oświaty kaganiec” – jak mówi poeta – świeciła mocnym blaskiem wiedzy, bogatej tradycji, umiejętnie łączącej przeszłość z przyszłością ku pożytkowi obecnych i przyszłych pokoleń, mieszkańców tej ziemi.